Waterbeheersing op Mifratelsite
ZEP architecten
Voor de reconversie van de voormalige Mifratelsite naar een hedendaags kantoorgebouw werd ZEP architecten aangesteld. Het architectenbureau vertrekt in zijn ontwerpen steeds vanuit de omgeving. “Bekijk de omgeving en bouw in functie daarvan”, is haar filosofie. Aangezien de site gelegen is in overstromingsgevoelig gebied, was water één van de voornaamste omgevingsfactoren en speelde het een belangrijke rol in het ontwerp. Niet alleen zijn de waterstromen in het project esthetisch en functioneel opgevat, ze werden ook ingezet als belevingselement voor de kantoormedewerkers en als structurerend element voor de fietsenstalling.
Hoe zit de riolering in elkaar?
De daken van het kantoorgebouw zijn voor het overgrote deel (1.180 m²) aangesloten op twee hemelwaterputten van 10.000l. Het hemelwater dat op die manier wordt opgevangen, wordt hergebruikt voor de spoeling van de toiletten. In het kantoor werken 300 mensen, waardoor het dagelijks verbruik van de toiletten tussen 4 en 7 m³ ligt. Op jaarbasis komt dit neer op een verbruik van ongeveer 1.440m³ tot 2.520m³. Het dakgedeelte dat aangesloten is op de hemelwaterputten vangt jaarlijks circa 708m³ hemelwater op (op basis van 50l x 1.180 m² dakoppervlakte x 12 maanden) waardoor al het hemelwater dat opgevangen wordt ook volledig hergebruikt kan worden. De besparing op de drinkwaterfactuur komt dus bij benadering overeen met de hoeveelheid hemelwater die opvangen wordt.
Het resterende dakgedeelte (dat niet is aangesloten op de hemelwaterputten) is aangesloten op een aantal bovengrondse waterreservoirs. Deze reservoirs structureren en verfijnen de omgevingsaanleg. Ze vormen bovendien een belangrijk water-belevingselement voor de werknemers van het kantoor, in het bijzonder op warme zomerdagen. Door de rechtstreekse aansluiting van het resterende dakgedeelte op deze bovengrondse reservoirs wordt voldoende verversing van het water gegarandeerd.
De overloop van de hemelwaterputten en de waterreservoirs zijn aangesloten op een bovengronds infiltratiebekken. De volledige parking watert naar het bekken af, op talrijke, kleine infiltratiezones na , waar wilgen zijn geplant. Het bekken grenst aan één zijde aan de parking van het kantoorgebouw en aan de andere zijde aan een bestaande overdekte beek die langs het perceel loopt.
Een wilgenbos als infiltratievoorziening?
De architect heeft op creatieve wijze invulling gegeven aan het infiltratiebekken door het op te vatten als een wilgenbos. De oppervlakte van het wilgenbos bedraagt circa 180m². De maximale oppervlakte van het infiltratiebekken is 90m² en het maximale buffervolume van het infiltratiebekken bedraagt 70m³. Uit het bodemonderzoek bleek dat er op twee meter diepte onder het maaiveld een kleilaag zit. Hierdoor blijft er in het midden van het infiltratiebekken altijd water staan. De architect speelde hierop in door allerlei waterplanten aan te planten.
Rondom de randen van het infiltratiebekken werden op ongeveer 1m afstand 1.500 wilgen geplant. Er werd gekozen voor de Salix viminalis, ook katwilg genoemd. Deze wilgensoort schiet gemakkelijk uit na het aanplanten en levert de wilgenkatjes, die vroeg in het voorjaar bijen aantrekken. Geknotte wilgen van enige grootte zijn ook zeer gegeerd bij vogels, onder andere kleine uilensoorten. De vele wilgen werden dicht bij elkaar geplaatst. Als de bomen groeien worden ze dikker, sluiten ze nauwer aan of verdringen zelfs elkaar. Zo wordt op termijn een gesloten muur rondom het infiltratiebekken gevormd en ontstaat er een besloten, moeilijk toegankelijk microklimaat, een klein stukje natuur, in het beste geval met kikkers en salamanders, met weinig onderhoud (hoe natuurlijker, hoe minder onderhoud). Maar het wilgenbos rond het infiltratiebekken is ook erg functioneel. Door het grillige inplantingspatroon (soms met dubbele rijen), gekozen door de architect om te contrasteren met de strakheid en een zekere saaiheid van de parking, herbergen de wilgen ongeveer 40 fietsstallingen op een merkwaardig onopvallende wijze. Ze verbergen bovendien ook enkele parkeerplaatsen en de afvalcontainers van het kantoor.
Onderhoud
De onderhoudsvriendelijkheid van de omgevingsaanleg was een belangrijke voorwaarde voor de bouwheer. Dit concept houdt hier goed rekening mee. Op de bodem werd er naast de waterplanten ook bodemklimop geplant. Dit verfraait de oever, maar zorgt er ook voor dat er weinig of geen onkruid groeit. De architect staat voorlopig op zijn vraag zelf in voor het onderhoud van de wilgenbomen. Het is de bedoeling dat de wilgen elk jaar, zeker in het begin, gesnoeid worden om de fraaie knotten te verkrijgen. Voorlopig worden ze tweemaal per jaar gesnoeid: éénmaal in februari en éénmaal in de zomer. Het snoeihaksel wordt gebruikt als bodembedekker tussen de wilgen. Dit belet de groei van kruid en bevordert de grondkwaliteit. Eens de bomen volwassen zijn kan het snoeisel gebruikt worden voor allerlei vlechtwerk, oa. voor de tuinmuren.
Kostenplaatje van wilgenbos?
Exclusief de tekeningen van de architect, de graafwerken van het infiltratiebekken en de afvoer van de grond.
aankoop wilgenstokken van 1,65m (of 3-4jarig), 1500stuks, € 2.625
werk voor aanplanten van de wilgenstokken door Ecofence, € 2.050
uitzetten op het terrein en hulp architect ter plekke bij aanplanten, overvloedig water geven, € 550
aanvoer teelaarde, € 125
aankoop klimop voor op de bodem van het bekken en lisdodde in de vijver, € 216
werk aanplanting ervan, € 250
onderhoud per jaar (grote snoei in februari en kleine bijsnoei in de zomer), € 1.200
bodemonderhoud in en rond het bekken, niet bekend
(In principe kan het snoeihaksel achtergelaten worden onder de wilgen)
____
Totaal €6.766